Tijdens de pinksterdagen, voorafgaand aan de INET2001 conferentie in Stockholm, heeft de Board van de Internet Corporation for Assigned Names and Numbers (Icann), de internationale organisatie die over domeinnamen, IP-adressen en protocol-parameters gaat, weer een bijeenkomst gehouden. De frequentie van deze bijeenkomsten is nu eens per kwartaal. Dat is eigenlijk niet de bedoeling van de Icann Board, men wil naar één bijeenkomst per half jaar of zelfs eens per jaar terug voor het bestuurlijke werk. Maar vanwege de hoge mate van complexiteit die de discussies rond domeinnamen omgeven lukt het Icann niet zichzelf zo beperkt in haar activiteiten te houden.

Het probleem van Icann is dat het vier organisatiedelen kent waarvan er twee goed functioneren. Dat zijn de PSO en ASO, die over respectievelijk protocol-parameters en IP-adressen gaan.

De andere twee, de Domain Name Support Organisation (DNSO), die over domeinnamen gaat en de At-Large membership waarin eindgebruikers vertegenwoordigd zijn, functioneren slecht.

Daar de slecht functionerende onderdelen veel meer in de pers komen dan de goed functionerende, denken vele oppervlakkige beschouwers dat Icann louter over domeinnamen gaat. Dat wordt deels veroorzaakt doordat de At Large verkiezingen in oktober 2000 door discussies over domeinnamen werden gedomineerd.

De probleemkinderen trekken echter ook de belangrijkste aandacht van het bestuur. In Stockholm gingen de rustige besprekingen over financiële perikelen en regels voor het oprichten van nieuwe Regionale Internet Registries voor o.a. Afrika en Azië. De langere en meer verhitte en uitgebreide debatten gingen over nieuwe ontwikkelingen op het terrein van domeinnamen: Internationalisatie van de Domeinnamen (bijv. voor Chinese karakters), de omgang met nieuwe toplevel domeinen die zijn geïmplementeerd op alternatieve root servers die buiten Icann om opereren en een discussie over de structurering van het At-Large lidmaatschap. De eerste At-Large verkiezingen zijn niet geheel naar tevredenheid verlopen.

Internationalisatie van Domeinnamen is technisch een erg lastig vraagstuk. De Internet Engineering Task Force werkt er al sinds eind '99 aan. De markt loopt echter harder en ontwikkelde allerlei interim-oplossingen. Verisign, die vorig jaar de voormalige .com monopolist Network Solutions overnam, is met een Multilingual Domain Name Testbed gestart samen met i-DNS.net. Deze activiteit begon nadat enkele Aziatische starters al plugins hadden geleverd waarmee hun karaktersets in ASCII-domeinnamen werden vertaald en vice-versa. Volgens een Verisign medewerker heeft i-DNS.net al 1 miljoen namen voor Aziatisch karakterschriften geregistreerd.

Een aantal domeinnamen-tellers komen echter lager uit (ruim 600.000). Dat zijn er echter al net zoveel als er in Nederland door de SIDN zijn geregistreerd.

Domeinnamen waren eigenlijk bedoeld om Internet resources (computers, applicaties) met een eenvoudigere naam aan te duiden, en ze daarmee te ontkoppelen van de lastig te onthouden en vaak onjuist ingetypte IP-adressen (zoals 194.217.34.17). In het ontwerp was niet voorzien dat domeinnamen zouden gaan functioneren als merken voor marketing, en dat gebruikers het domeinnaam systeem als een soort telefoonboek gingen gebruiken door domeinnamen van bedrijven te raden.

De komende jaren wordt de behoefte aan gebruiksvriendelijke correcte domeinnamen nog versterkt als IP versie 6 wordt ingevoerd. In deze nieuwe versie van het internet-protocol zullen adressen uit veel langere cijferreeksen gaan bestaan.

Wat echter gebruiksvriendelijk is als naam is evident cultureel bepaald. Er liggen nu dan ook allerlei voorstellen bij de IETF op tafel. Die zijn echter erg ingewikkeld. Enkele malen is tijdens de Icann bijeenkomst opgemerkt dat wat wordt gepresenteerd als internationalisatie van het DNS in werkelijkheid een eufemisme is voor localisatie van domeinnamen naar plaats en cultuur.

Immers afhankelijk van de browserplugin of andere instellingen van een computer gaan domeinnamen er anders uit zien. Of het dan nog zo eenvoudig is voor systeembeheerders die geen Russisch of Kanji toetsenbord hebben om technische problemen naar een server met zo'n naam op te lossen is de vraag. Zelfs als je in het Engels communiceert met een Russische systeembeheerder kun je niet zonder meer de domeinnaam van de browserregel kopiëren en in een e-mail plakken. Die zal dan namelijk niet altijd hetzelfde worden gelezen. Men vreest daarom dat de internationalisatie tot fragmentatie leidt.

Als radicaal alternatief is er daarom een nieuw type search en discovery dienst gepresenteerd door John Klensin, een lid van de Internet Architecture Board. Volgens hem was de keuze van het inbouwen van de domeinnaam in de Uniform Resource Locator van een webpagina een fundamentele ontwerpfout. Hij wil dit gaan opheffen door te gaan werken naar een zoeksysteem dat context gerelateerde namen en trefwoorden kan gebruiken. Domeinnamen zouden op die wijze naar de achtergrond gedrongen kunnen worden.

Er zijn diverse ISP's die reeds lang trefwoorden gebruiken voor zoeken op de eigen site (AOL/Compuserve en Prodigy zijn goede voorbeelden) het is een erfenis uit hun tekstgeoriënteerde proprietary tijd. Ook zijn er aanbieders als Realnames die dit proberen te implementeren via o.a. plug-ins en hun trefwoordsysteem als verstopte service aanbieden via grotere websites en zoekmachines.

Zo'n context gerelateerd trefwoord-systeem moet de gebruiker de mogelijkheid geven om ook ambigue namen te zoeken door enkele alternatieven te presenteren. Volgens Klensin zijn dergelijke systemen, die meer facetten toelaten van een naam, in gebruik in o.a. indexeersystemen van bibliotheken. Eenzelfde auteur staat vaak op meerdere wijzen in de index (met alleen voorletters, een voornaam plus voorletter, een bijnaam/pseudoniem enz.). Terwijl auteurs met identieke voorletters verschillende schrijvers kunnen zijn.

Context gerelateerde namen betekent echter het doorknippen van de algorithmische precisie waarmee nu een naam of trefwoord aan één domeinnaam is gekoppeld. Het is de vraag of na het doorknippen van die precisie de variatie in mogelijkheden voldoende beperkt wordt gehouden. Het wordt lastig om te vermijden dat een trefwoordensysteem snel zal ontaarden in een volgende vorm van een zoekmachine met honderden resultaten en regelmatig vrijwel geen bruikbaar antwoord.

Klensin's voorstel is vooral ook gericht op het probleem van de gewone eindgebruiker. Hij gaat er impliciet van uit dat door dat deel van de gebruikersinterface te verbeteren, het ook nog spelende probleem van de weinig gebruiksvriendelijke namen voor niet-Amerikaanse technici wordt opgelost. In zijn eerste uitwerking van het voorstel blijft de machinekamer van het internet de exclusieve en unieke domeinnamen hanteren, maar gaan de gewone gebruikers daar meer vanaf worden geschermd.

Dit brengt echter een tweede hete aardappel die werd besproken. De omgang met de alternatieve root servers. Gebruikers kunnen met hun PC kiezen om de resolutie van domeinnamen bij andere root servers uit te voeren dan de één van de dertien door Icann gecharterde root servers. De meeste Internetters doen dit echter niet en er is ook nauwelijks een ISP toe overgegaan.

De reden is dat men de exclusiviteit van domeinnamen kan gaan verbreken, doordat gebruikers zich er niet bewust van zijn dat bij sommige ISP's de domeinnamen buiten de 13 Icann rootservers worden opgezocht. Een e-mail naar mailto:jansen@adres.shop kan dan vanuit Australië verzonden uitkomen bij een ander bedrijf dan vanuit Nederland. Dit wordt door zeer velen als onwenselijk geacht. Door hen worden de voorstanders van vrij ondernemerschap met alternatieve root servers als cybersquatting op Top-Level-Domain niveau of piraterij gezien. Het dubbel voorkomen van Top Level Domains geld dan als een "botsing" (collission).

De voorstanders van alternatieve root servers zien dat natuurlijk anders. Zij zijn van mening dat niemand zo dom is om op een alternatieve root .com overnieuw te starten. Er zijn echter al enkele top-level-domains bij de verschillende alternatieve roots geregistreerd. O.a. het nieuwe door Icann gekozen top-level-domain ".biz".

Volgens de vertegenwoordigers van alternatieve root servers kunnen claims over en weer via de rechter kunnen worden beslecht. Intrigerende vragen rijzen dan onmiddellijk: welke rechter en in welk land? En hoe te handelen als grote bedrijven hun eigen Top-Level-Domain naast .nl willen? D.w.z. wanneer komen dan sony, .philips en .ibm als top-level-domain?

Tot nu toe worden de voorstanders van alternatieve root servers vooral gezien als lunatic fringe of piraten. Het spel wordt echter totaal anders als een groot land besluit om zijn eigen root server in te richten. In de wandelgangen is voortdurend gespeculeerd dat China dat inderdaad gaat doen. Dit is tot nu toe ontkend door de Chinese regeringsvertegenwoordiger. Echter, ook bezoekers uit Korea gaven aan dat zij een eigen root server serieus overwegen.

Deze mogelijke eigen gang komt mede voort uit het ongemak dat men in vooral China voelt met het Amerikaanse Verisign en in de VS en Singapore gevestigde Chinezen. Dat zijn namelijk de drijvende krachten achter de huidige voorstellen voor geïnternationaliseerde domeinnamen.

Kortom, de discussies rond het Domein Naam Systeem staan nog steeds op de rand van een volbloed internationale ruzie.

Hoe je het ook wendt of keert, zodra er in een land met steun (op de achtergrond) van een regering een eigen root server wordt opgezet betreedt de discussie een nieuw speelveld. De Icann-discussies worden dan vermoedelijk verplaatst naar de onderhandelingsvloer van de World Trade Organisation.

Het idee dat met zelf-regulering dit vraagstuk kan worden opgelost is dan een gepasseerd station. Het wordt dus tijd dat een nieuwe rechtsgeleerde zich gaat manifesteren die daadwerkelijk het cyberspace-equivalent van Hugo de Groot's Mare Liberum weet te analyseren. Het wordt in ieder geval deze maand opnieuw in het Engels uitgebracht voor een groot internationaal publiek.