Na enkele maanden nam de drukte in postings weer af,
behalve in de Usenet die hard-nieuwsgroepen zoals
voor Nederland nl(net).misc.
en soc.culture.netherlands.
Daar hield de dagelijkse stroom posten nooit op
en was het Eeuwig
September.
De eenvoudige verklaring dat de
studenten-newbies de oorzaak zijn van de
jaarlijkse septembergolf, zou heden ten dage met een
internet-penetratie van ruim 3 miljoen aansluitingen
(minstens 1 keer per maand actief) niet meer op moeten
gaan. Toch is zowel in 1998, 1999 als 2000 het internet
extra snel in verkeer gegroeid vanaf midden augustus tot
eind november.
Zo kreeg in september 1998 een deel van KPN's
telefoonnet last van verhoogde blokkeringskansen, werd
in september 1999 'gratis' internet aggressief vermarkt
door Freeler, Myweb, 12move, NokNok etc.etc. en was de
grote congestieklap door groeiversnelling in de herfst
2000 voor de kabelproviders.
Inderdaad het was ook dit jaar weer raak in
september. Kijk bijvoorbeeld eens op de 'Yearly Graph'
met daggemiddelden van de London
INternet eXchange of de maandtotalen van de Amsterdam
Internet eXchange (N.B. niet elke maand telt
evenveel dagen).
Ik houdt al enkele jaren de verkeersgegevens van de
Ams-IX bij. Genormeerd op 100 voor januari 1998 levert
dat de figuur op van onderstaande grafiek.
Er is bijna een vertachtigvoudiging van het verkeer
opgetreden tussen januari 1998 en september 2001. Met de
groeimaanden oktober en november nog te gaan is een
verhonderdvoudiging binnen vier jaar een realistische
verwachting.
Mijn verwachting voor dit jaar was een nieuwe
septembergolf door de grootschalige marktintroductie van
de Flat Rate Internet Access over het telefoonnet
(FRIACO). Buiten Euronet
Internet en Wannadoo
heb ik echter nog geen Flat Rate-annonce gezien. Hoewel
de tamtam meldde dat meerdere ISP's in de zomermaanden
proefdraaiden. We kregen daarentegen eind augustus eerst
nog een consultatie
van OPTA over het opheffen van de beperking tot
alleen ISDN-abonnees van Flat Rate-internettoegang. De
meeste ISP's lijken liever te wachten op het vrijgeven
van flat rate voor analoge telefoonlijnen.
Dit jaar komt de groeiversnelling klaarblijkelijk van
gebruikers die overstappen naar snellere kabelmodems,
ADSL en her en der glasvezel naar (studenten)flats. Het
totaalbeeld over de eerste helft van 2001 op de Ams-IX
wijkt namelijk nauwelijks af van de eerste helft van
1999. Alleen rapporteerde KPN bij hun halfjaarcijfers nu
een groei van 40% in internetverkeer over het vaste
telefoonnet, terwijl dat in '99 nog zo'n 80% was.
Met 350 TB (Terabyte) inkomend verkeer in augustus
2000 en 379 TB in september 2000 ligt de jaar-op-jaar
groei nog steeds op een factor 2,4. Uit de ietwat
verouderde Monthly
graph van de Ams-IX, die medio maart 2001 eindigt,
valt te zien dat dit groeitempo niet bijzonder afwijkt
van het voorgaande jaar.
Grappiger zijn andere ook al jaren te maken
observaties: op de monthly graph van de Ams-IX is goed
de voor Nederland karakteristieke Sinterklaasdip te
zien. Duidelijk zichtbaar zijn ook de zowel in Nederland
als Engeland optredende verkeersvermindering rond de
decemberse feestdagen te zien (get a life ...) en de
jaarlijkse groeivertraging in april (als de vogeltjes
gaan fluiten, fluiten modems minder?)
Die verkeersterugval rond de feestdagen is opvallend
voor de telecommunicatieindustrie. In Engeland geldt
eerste kerstdag als de jaarlijkse piek in het
telefoonverkeer, in Nederland staat 1 januari
middernacht ook als jaarlijkse piek bekend. Op het
internet is het dan juist erg rustig. Zouden Brabant en
Limburg ook een carnavalsdip kennen met tegelijk een
SMS-piek?
Het is duidelijk met deze statistieken dat een fors
aantal investeerders en investeringsbankiers zich vanaf
begin 1998 door John Sidgmore en Mike 'O Dell van UUnet
het
hoofd op hol hebben laten jagen. Deze twee
directieleden van UUnet/Worldcom hadden het bij een verdubbeling
van hun netwerk in 100 dagenover een verdubbeling
van hun netwerk in bandbreedte-kilometers, wat iets
anders is dan van hun verkeer. Dat laatste is echter wel
de interpretatie van velen geweest.
De eerste twijfels kwamen in oktober 1998 na een
artikel van Kerry
Coffman en Andrew Odlyzko van AT&T Research. Op
januari
1999 maakte Arpanet-veteraan Peter Sevcik, duidelijk
dat het hier een mythe betrof. Douglas Galbi, senior
economist van de Amerikaanse Federal Communications
Commission, waar alle Amerikaanse carriers jaarlijks hun
capaciteitsstatistieken moeten inleveren, constateert
zelfs een lichte vertraging in de aanleg van
glasvezelkilometers in de Verenigde Staten gedurende
de tweede helft van de jaren negentig. Hoezo bandwidth
boom?????
Begin 1999 heb ik in een onderzoek gevonden dat ook
voor Nederland het verkeer van een internetter groeit
met circa 100%. De gang van zaken komt goed overeen met
de bevindingen van Coffman, Odlyzko, Sevcik en
Galbi.
De hogere verkeers groei van op de Ams-IX en LINX
komt voort uit een combinatie van toenemend verkeer per
internetgebruiker en een oplopende marktpenetratie.
Bovendien maakte Telegeography duidelijk dat Amsterdam
en Londen een prominente positie innemen als knooppunt
in de internationale datacommunicatienetwerken.
De strategische positie die Nederland nu inneemt
trekt evident transit-verkeer aan en zorgt er onder
andere voor dat Amsterdam nauwelijks meer onderdoet voor
New York op het terrein van de wholesale-prijzen voor
toegang tot de internet backbone. Dit belang van een
groot knooppunt was overigens al in 1997 voorzien door
Jaap
van Till, Felipe Rodriquez en Erik Huizer.
Onverwachter was in 1997 de enorme golf van
investeringen in telehousing
en collocatie die ook werd aangetrokken bij zo'n
groot internetknooppunt. Amsterdam is nu de vijfde stad
ter wereld wat betreft neutrale collocatieruimte en
nummer één als ook de operator gebonden
collocatieruimtes worden meegeteld. Michael Porter heeft
al in de jaren tachtig in zijn werk over
concurrentievoordelen uitgelegd dat je alleen in
leidende markten met sterke (lokale) concurrentie de
voedingsbodem kweekt voor marktleiders als Interxion en KPNQwest. Count your
blessings.
Nu de mythe van Sidgmore over de 1000% groei per jaar
van de vraag is ontmaskerd, dreigen echter veel
analisten weer naar de andere kant door te slaan in hun
oordeel over internet- en telecommunicatiebedrijven. In
mei 2001 publiceerde McKinsey
en de bank J.P. Morgan een rapport over
Bandwidth Glut kort nadat een analist van
Merill Lynch dat in maart had gedaan. Die riep dat er
maar 2,7% in gebruik was van de aangelegde
glasvezelcapaciteit en jawel hoor, ook dat ongefundeerde
getal gaat nu rondzingen.
Deze analisten-rapporten zijn ook naar Nederland
doorgesijpeld. Dat bleek uit een stukje in de Volkskrant
in juli waar onder de noemer Hollen
of Stilstaan een Nederlandse analist de Amerikaanse
analyse 1-op-1 overplantte. Dat hij in de vakpers de substantiële
kritiek op deze Amerikaanse analisten-rapporten
gemist, daar kan ik nog inkomen.
Het wordt echter vervelender als je als Nederlandse
analist in de pers gaat vertellen dat Versatel 8 buizen
heeft aangelegd, waarvan er maar één daadwerkelijk in
gebruik is. Klaarblijkelijk lees je dan de
kwartaalberichten niet van het bedrijf. Versatel heeft
sinds begin 2000 al twee keer expliciet gemeld dat ze
een buis in haar net aan een andere partij verkocht
heeft en de inkomsten daarvan als een bijzondere bate
opgevoerd.
IETF kopstuk Scott Bradner plaatste ook al enige kanttekeningen
bij een artikel in de Wall Street Journal, dat de 2,7%
uit het Merill Lynch-rapport eveneens een reuze
betrouwbaar cijfer vond. Kort daarna, in juli ging de
Amerikaanse telecom-consultant Telechoice vol
in de tegenaanval, met de stelling dat er op slechts
een zeer
beperkt aantal routes overcapaciteit was. Daarbij
hun eigen nieuwe model promotend met de naam MADCAP (Mad
Capitalists?).
Internet founder Larry
Roberts, nu van superrouterfabrikant Caspian
Networks, pakte het weer anders aan en presenteerde in
augustus samen met de Merill Lynch-medewerkers een
studie naar het bandbreedtegebruik bij de grote
Amerikaanse ISP's. Alle commentaren hadden echter als
conclusie dat de vraaguitval tijdelijk was, veelal
lokaal van betekenis en dat er nu al weer links tussen
steden vollopen, waardoor er binnenkort weer fors
uitgebreid moet worden.
De analist van Merill Lynch maakte de dag na de
presentatie met Roberts een retirade.
In plaats van 2,7% vulling was er nu 6,4% gevuld met
verkeer om daarna stug vol te houden dat er veel te veel
glasvezel was gelegd. En dat allemaal op basis van de
statistische cijfers van de FCC (d.w.z. van de afdeling
van Douglas Galbi) die zelf op basis van die gegevens al
had geconstateerd dat er helemaal geen sprake was
geweest van een explosieve groei in de aanleg van
glasvezelkilometers.
Kortom, hier wordt ontzettend gegoocheld door
analisten om klaarblijkelijk hun punt te maken, terwijl
er op basis van de productiestatistieken voor de
netwerken niets bijzonders aan de hand is. De
analistenbureaus zijn klaarblijkelijk volgestroomd met
juniors, die vers uit de universitaire schoolbanken zijn
gekomen en die nog nooit een tijdelijke terugval in een
cyclische groei-industrie hebben gezien.
Elke manager operations had hen kunnen uitleggen dat
overcapaciteit in lege buizen en onbelichte vezels een
probaat middel is om technologische ontwikkelrisico's in
de apparatuur te verminderen en levertijden te kunnen
garanderen, omdat je niet ieder jaar op stel en sprong
de route opnieuw kunt gaan graven en ook de fabrikanten
wel eens een jaartje later dan oorspronkelijk
aangekondigd met betere apparatuur zonder kinderziektes
uit de fabriek komen. Dat is niet fijn als je in dat
jaar nu net een verviervoudiging van de capaciteit moet
opvangen in plaats van een verdubbeling.
Het feit dat financiële markten de vele
telecommunicatie- en internet-bedrijven eerst
overgewaardeerd hebben en nu (vooral de telecom)
onderwaarderen heeft dus niet veel met de realiteit van
de daadwerkelijke vraag naar internetcapaciteit uit te
staan. Tegen collectieve zinsbegoocheling zijn nuchtere
cijfers maar moeilijk bestand. Men wilde het te graag
geloven en nu moeten we klaarblijkelijk ook in
doom-and-gloom over deze industriesector geloven,
opgedist door dezelfde groep analisten.
Dat er ook diverse managers in de industrie zijn
geweest die in de internet-sprookjes zijn gaan geloven
die ze zelf vertelden aan hun toen nog gulle financiers
is pijnlijker.
Harde data als de verkeersstatistieken van de
Internet Exchanges en ook de internationale statistieken
van Telegeography maken gelukkig duidelijk dat er
absoluut geen sprake is van vraaguitval naar
internet-capaciteit.
Ook de meest recente VS-statistieken van over ADSL-toegang
(Telechoice) en kabelmodems
(Kinetic Strategies) bieden een nuchtere blik op nog
steeds groeiende vraag. In de VS kwamen er in het tweede
kwartaal ongeveer 1,25 miljoen ADSL-aansluitingen en
kabelmodems bij. Nederland is qua penetratie van ADSL en
kabelmodems al vergelijkbaar met de VS.
Misschien kan de prognose van aanbod-
en vraag naar internet-bandbreedte van Peter Sevcik
de internetindustrie iets meer opfleuren. Hij verwacht
in 2002 een vergelijkbare verkeersboom als in
1995 optrad met de verschijning van Netscape. De
combinatie die dat komend jaar zou veroorzaken is er een
van aansprekende multimediale applicaties
(entertainment) en een voldoende hoge penetratiegraad
van ADSL- en kabelmodemtoegang tot internet (de 10%
penetratie van de huishoudens wordt eind dit jaar in
Nederland gepasseerd) om die omvangrijkere bestanden te
verzenden en ontvangen.
Zowel telecommunicatie- als internet-verkeer wordt,
zoals uit de statistieken blijkt, niet gekenmerkt door
vraaguitval. Daarmee verschilt zij als sector wezenlijk
van de dotcom's (concept op zoek naar klant en markt) of
sinds 11 september de luchtvaart (echte vraaguitval).
Het negatieve sentiment in de financiële wereld is
echter ongerechtvaardigd doordat men elkaar weer in de
pers nakakelt.
Het feit dat er wat lege plastic buizen en een aantal
onbelichte vezels in de bodem liggen is minder relevant,
die kosten geen energie en amper onderhoud. Het draait
om de financiering van die eigendommen, daar zitten nu
veel bedrijven scheef. Mits je goed gefinancierd bent,
kun je best wachten tot het bij de volgende
applicatie-boom weer een jaar lang Eeuwig
September wordt.
Hendrik
Rood